Cebinizdeki Web’den Google’a Giden Yolculuk Bir İmkansızın Anatomisi

Sergey Brin, Lawrence Page, Rajeev Motwani ve Terry Winograd birşeyler düşündüler ve ilk akademik makalelerinden sonra 4 kişi yeni bir akademik makale kaleme aldılar. Makale “What can you do with a Web in your Pocket?” ismindyedi ve her şeyin ilk başladığı zamanlarda ki duruşlarını net ifade ediyordu.

Web Sayfalarındaki Örüntüyü Ortaya Çıkartmak olarak kısaltabileceğim ifadelerinde ana hedeflerini şu şekilde belirtiyorlar.

• Stanford WebBase adlı kapsamlı bir web arşivi oluşturmak,
• Web sayfalarından otomatik olarak yapısal veri çıkarmak,
• Link yapısı üzerinden bilgiyi sıralayarak daha iyi arama sonuçları vermek.

Pagerank tabi ilk dönemlerinde tam bir hesap makinesiydi ve suistimale çok açıktı. O yüzden filtre sistemini geliştirmişler kapsamlı bir çalışmasını 2005 yılı gibi yapmışlardı. İlk kuruluş mantığında link akışının durumuna göre değer aktarımı mekanizması mükemmeldi. Örneğin; değerli sayfalar “İSTÜN Üniversitesi Akademik Takvim” olarak bir sayfayı işaret ediyorsa o sayfa değerli veriler barındırıyor olmalıydı. Nitekim doğruydu, çünkü; çok fazla işaret edilen sayfa değerli olma ihtimaline sahipti.

Yazarlara göre WebBase tarar, kaydeder (indexler) ve bu verileri yapılandırılmış veriler çıkartırdı. 2026’ya 9 gün kala teknolojik olarak insanlık olarak ulaştığımız nokta bir kaç saniyede tirilyonlarca sayfada araştırma yapılmasına olanak sağlıyor. WebBase mantığı üniversite içinde bir araştırma mantığı kurarken zamanla gelişerek Google olmuştur.

Otomatik Veri Çıkartma Yaklaşımı

Makalenin başka bir güçlü iddiası, web üzerindeki farklı veri kaynaklarından otomatik bilgi çıkarımıdır (örneğin kitap başlıkları ve yazar bilgilerinin çıkartılması). Bu, veri bilimi ve bilgi erişimi alanında geleceğe yönelik bir ilk adım olarak düşünebiliriz.

Bu yaklaşımı veriyi saf bir şekilde alıp indexlemekten daha fazlasyla Page ve Sergey bu verileri anlamlandırmayı en başından düşündüğünü görüyoruz.

1) “What can you do with a Web in your Pocket?”
Sergey Brin, Lawrence Page ve arkadaşlarının WebBase, veri çıkarımı ve PageRank açısından erken dönem web analizini konu alan çalışma.

2) “The Anatomy of a Large-Scale Hypertextual Web Search Engine”
Brin & Page’in Google arama motoru tasarımı, mimarisi ve PageRank’in sistem içindeki rolü üzerine temel makalesi.

The Anatomy of a Large-Scale Hypertextual Web Search Engine makalesini Nisan ayı gibi yayınlamışlar ve aradan 2-3 ay sonrada What can you do with a Web in your Pocket? makalesini yayınlayıp teorilerini güçlendirmişlerdi. Aslında herşey genellikle bir fikir ile başlar ve fikir ile devam ederdi.

Stanford Üniversitesi projelerine ne kadar ciddi katkı sağladığını da görüyoruz. google.stanford.edu uzantısında BackRub olarak yayınlandı. Türkiye’de bir üniversitede projenizi üniversite kaynaklarında ve URL adresinde yayınlatmak ne kadar zor değil mi?

1998 yılında Page ve Sergey projelerini yayınlatırken 2026 yılında Türkiye’de bu çok daha zor. arada 30 yıl var ve projeye olan yaklaşıma bir eleştiride bulunuyorum.

Bugün bir üniversite işletiyor olsam universiteadi.edu.tr ‘de her grup için çalışacağı gerektiğinde bir sunucu, gerektiğinde bir alan sağlanması ana vazifelerimden olurdu. Gerekli tüm teknolojik ihtiyacı karşılamak üniversitenin en büyük önceliklerinden olmalıdır.

Armegodan filmini izlerken Page ve Sergey İnternet’i değiştirecek fikri akademik makalelerde yazdı. Hem de 2 öğrenci iken akademik makale yazdılar. Düşünsenize öğrencisiniz ve üniversitenize gidiyorsunuz akademik makale kaleme alıp bir dergi de yayınlatmak için profesörünüze bunu iletiyorsunuz ne derdi?

Hatta bunu akademik bir araştırma olarak “Türkiye’de üniversitelerde bir öğrenci akademik makale yazmak isterse profesörler ne der?” olarak bir araştırma yapılabilir. 30 yıl mı gerideyiz yoksa daha mı fazla? Akademiklink boş boş araştırma yapacağınıza Prof. Dr. Behçet Yalın ÖZKARA bu tarz araştırmalar yapsanız daha sağlıklı olur.

Birileri Türkiye’de akademik makaleyi sadece akademisyenler yazar varsayımından çıkartmalıdır. (Belki bu biz oluruz)

1999’da Merhaba Web

1999 yılında GeoCities üzerindeki sitem döneminde hatırladığım Toplist, Hitlist ve kaliteli site dizinlerinin İnternet’te yeni birşey keşfetmek için mükemmel olduydu. İlk Google’nin varlığı duymam bir moda gibiydi ve sosyal etkileşimi sağlamanın en etkili yolu da dergilerdi. Aradığınızı bulmanın en iyi yolunun Google olduğu yazılıyordu ve Türkçe içerik analizlerinin doğru yapılandırması diğer arama motorlarına göre çok daha iyiydi.

BackRub temelli başlayan ve sonra Google olan arama motoru İnternet’te ki tüm verileri sistemlerine eklemek istiyordu. Bu büyük bir vizyondu ve bunu gerçekleştirip tek başlarına en iyisi olmuşlardı. Neden oldu? Neden en iyisi Google oldu? Çok net, “Tüm İnternet’i kaydetme fikri imkansız olarak düşünülüyordu.”

SEO uzmanlığı veya web hayatımda şunu anladım, kim şu an şu dakika imkansız olarak düşünülen şeyin peşinden gidiyorsa o kazanıyor. Google altyapısını tamamlayınca sadece İngilizce ile kısıtlı kalmadı ve tüm dünya dillerine etki etti, yani indexledi.

Geçmişi Bilmek Geleceği Tahmin Etmenin En İyi Yoludur

Bir şeyin nereye gittiğini, nereden geldiğine bakarak anlarız. Gelirken verdiği tepkilere göre gelecekteki tepkilerini ölçeriz.

1998 yılının Nisan ve Haziran aylarında gelen bu 2 makale de şunu bir SEO uzmanı olarak net bir şekilde anlıyorum. Felsefesi olan projeler her zaman basit düşünen projelere göre daha avantajlı oluyor. Bu yüzden başlanılan bir yolda “felsefemiz nedir?” sorusunu sormamız gerekiyor.